Het natuurlijke en lichaamseigen stofje DMT (dimethyl-tryptamine) heeft een buitengewoon krachtig visueel effect, dat met name tot zijn recht komt in een donkere ruimte of met een blinddoek voor de ogen. Wanneer DMT ingenomen wordt via een van de kruidenmengsels uit het Amazonegebied, die in het algemeen als ayahuasca aangeduid worden, is men zo'n vier uur lang getuige van extreem kleurrijke, levendige en betekenisvolle visioenen. Wanneer pure DMT verhit en direct geïnhaleerd wordt, is het effect vele malen sterker. Binnen enkele seconden wordt een andere wereld zichtbaar, die volkomen echt lijkt en ogenschijnlijk bewoond wordt door allerlei wezens. Al na twintig minuten vervaagt het beeld en keert men weer volledig terug naar de normale wereld, waarna het meestal moeilijk is om alle details de ervaring nog voor de geest te halen of deze in woorden uit te drukken. DMT wordt van nature in het lichaam geproduceerd en lijkt structureel erg op neurotransmitters als melatonine en serotonine, en andere psychedelische stoffen als psilocybine (de werkzame stof in paddo's) en LSD. Het komt voor in vele planten en bomen, in alle werelddelen.
Hoewel psychonauten soms in groepsverband een psychedelisch middel innemen, of tijdens festivals en feesten, is het hoofddoel altijd het verkennen van de geest, niet het ervaren van een tijdelijke euforie of high. De meeste psychonauten plannen hun psychedelische sessies thuis waar ze, meestal met de lichten uit, met of zonder muziek en met of zonder begeleiding de ervaring ondergaan.
Psychonauten hebben in de moderne samenleving een bijzonder probleem, omdat veel van de psychedelische middelen die zij voor hun innerlijke reizen, inspiratie en persoonlijke ontwikkeling gebruikten verboden zijn. LSD en mescaline werden al begin jaren zeventig verboden, MDMA en vele andere stoffen volgden midden jaren tachtig. Vanaf 1 december 2008 zijn in Nederland ook twee voormalig legale natuurproducten, de paddo en de Vliegenzwam, verboden.